Malwina Dąbrowska Punkt pierwszy: ADHD
Żeby mówić o aranżacji pokoju dla dziecka z ADHD, musimy najpierw zastanowić się, czym jest samo ADHD. Pełna nazwa tego zaburzenia to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jest to zaburzenie neurorozwojowe (a nie choroba!), które ma wpływ na różnice w budowie i funkcjonowaniu mózgu dziecka. Główne cechy ADHD to (nieodpowiednie do wieku): problemy z utrzymaniem koncentracji, impulsywność i ruchliwość. W zachowaniu dziecka dostrzegalne są 4 grupy trudności:
- w koncentracji: dzieci mają problem ze skupieniem uwagi podczas zabawy czy nauki, łatwo się rozpraszają, nie kończą rozpoczętej czynności,
- w organizacji: trudność w planowaniu swoich działań, w rozpoczynaniu czynności, zapominanie o zadaniach i obowiązkach, trudność w utrzymaniu porządku, przytłoczenie bałaganem, w wyniku którego dziecko nie, wie od czego zacząć sprzątanie,
- w samokontroli: bardzo silne reakcje emocjonalne, „wybuchanie”, duża wrażliwość na bodźce zewnętrzne, przerywanie innym wypowiedzi, trudności w czekaniu na swoją kolej,
- w sferze ruchowej: często dzieci z ADHD mają ciągłą potrzebę ruchu, nie potrafią wysiedzieć przy stoliku, machają nogami, ciągle biegają i wspinają się. W niektórych typach ADHD nadaktywność nie występuje.
ADHD NIE MIJA z wiekiem. Wraz z rozwojem człowiek uczy się zachowań, które kompensują lub maskują trudności wynikające z zaburzenia. Jednak same trudności zostają z człowiekiem na zawsze i utrudniają mu funkcjonowanie, także w dorosłym życiu.
Za chwilę pokażę Ci, czym kieruję się przy projektowaniu pokojów dla dzieci z ADHD. Te same wskazówki można jednak zastosować we wnętrzach dla dorosłych z ADHD. Lub po prostu odczuwających problemy z koncentracją czy przemęczonych nadmiarem bodźców 😊
Punkt drugi: minimalizm
Znów ten minimalizm! Pamiętasz, towarzyszył nam już w pokojach 👉 dzieci z zaburzeniami SI i 👉 dzieci z autyzmem. No i znów od niego nie uciekniemy 😉 Dlaczego? Bo im mniej bodźców, tym mniej rozpraszaczy i łatwiej zachować skupienie. Uporządkowany pokój ułatwia sprzątanie, utrzymanie koncentracji i pomaga dziecku zachować spokój. Urządzając pokój dziecka z ADHD kieruję się zatem zasadą „mniej znaczy więcej”: ograniczenie ilości mebli, zabawek, dekoracji stanowi większą wartość dla wnętrza.
Punkt trzeci: strefowanie pokoju dziecka z ADHD
W pokojach dziecięcych zawsze stosuję takie same strefy i na ogół strefy o zbliżonych funkcjach łączę ze sobą (np. strefa snu i wypoczynku, zabawy i nauki). Jednak dzieci z deficytem uwagi potrzebują silniejszego rozgraniczenia stref. Podział powinien być sztywniejszy, bez łączenia funkcji. Sprzyjać to będzie lepszej organizacji, zapewni lepsze ramy do funkcjonowania, oraz ułatwi skupienie na jednej czynności.
Strefa snu
Dzieci z ADHD zazwyczaj mają trudności ze spaniem (wydłużone zasypianie, wybudzanie, lęk przed snem, senność w ciągu dnia, problemy z wybudzeniem rano… ). By ułatwić dziecku nocny wypoczynek, strefa snu powinna być zarezerwowana wyłącznie do spania. Łóżko ma się kojarzyć wyłącznie ze snem, nie powinno zatem służyć do zabawy. W aranżacji tej strefy i jej okolic unikam rozpraszaczy, szczególnie TV, konsol do grania, zabawek, dekoracji – by nic nie absorbowało uwagi dziecka, nie zajmowało jego oczu i myśli. Najlepiej sprawdzi się oddzielna sypialnia, urządzona prosto i minimalistycznie, przeznaczona wyłącznie do snu.
Strefa wypoczynku
To przytulne miejsce do relaksu, odpoczynku w ciągu dnia, dlatego powinna być oddzielna od strefy snu. Dobrym pomysłem będzie ustawienie w niej np. miękkiego fotela, wiszącego fotela brazylijskiego czy hamaka.
Strefa nauki
Musi zapewnić nie tylko komfortowe miejsce do nauki ale także (a może przede wszystkim) maksymalnie ułatwić dziecku skupienie i koncentrację. Staram się umieścić ją tak, by była wyraźnie oddzielona od reszty pokoju, najlepiej zlokalizowana w pobliżu okna. Biurko nie powinno jednak stać na wprost okna – by widoki za nim nie odciągały dziecka. Ustawiam je tak, by dziecko siedziało przodem do pustej ściany. Meble ograniczam do minimum: biurko (najlepiej z możliwością pracy na stojąco), wygodne krzesło, niewielki regał lub kontenerek na książki i inne akcesoria potrzebne do nauki. Ważne aby biurko było dobrze oświetlone. Strefa do nauki powinna znajdować się w cichej części domu.
Strefa zabawy
W przypadku pokoju dla dziecka z ADHD nie łączę jej ze strefą nauki czy strefą przechowywania. Powinna być miejscem przeznaczonym wyłącznie do zabawy, dlatego powinny tu znajdować się tylko te zabawki, którymi dziecko aktualnie się bawi. Pozostałe zabawki powinny być przechowywane poza polem widzenia dziecka.
Strefa przechowywania
Garderoba lub szafa na ubrania, ale także regały na książki i zabawki. Choć na ogół preferuję zamknięte meble, to tym razem sprawdzą się otwarte półki i regały. Dzieci z ADHD organizują się wg pola widzenia: lubią zostawiać rzeczy w zasięgu wzroku, by o nich nie zapomnieć. Rzeczy, których nie widać, w pewien sposób dla nich nie istnieją. Poza tym sprzątanie jest dla dzieci (chyba wszystkich 😅) zbyt przyziemną czynnością, dlatego trudno się na nim skupić. Stąd właśnie w projektowaniu preferuję tutaj otwarte półki i przezroczyste pojemniki. Muszą one być jednak rozmieszczone tak, aby podczas zabawy były poza zasięgiem wzroku dziecka, by nie rozpraszały. Jako wizualne wsparcie stosuję także etykiety czy piktogramy wyznaczające miejsce na różne przedmioty. Dzięki tym zabiegom z jednej strony rzeczy są w zasięgu wzroku, z drugiej – w pokoju panuje porządek.
Punkt czwarty: organizacja przestrzeni
Nie tylko w pokoju dziecka z ADHD, ale i w innych wnętrzach, istotna jest organizacja przestrzeni zgodnie z rytmem dnia dziecka. Przestrzeń powinna odpowiadać kolejnym aktywnościom dziecka, pełniąc poniekąd rolę harmonogramu i wyznaczać ciągi zdarzeń. Dlatego od wejścia do domu dziecko powinno mieć miejsce na buty i kurtkę, by mogło je od razu odłożyć. W pobliżu łóżka powinno znaleźć się miejsce na ubrania, gdzie naszykowane przed spaniem, rano czekają już na dziecko. Wszystkie akcesoria potrzebne do szkoły i nauki powinny znajdować się w pobliżu biurka: tak by dziecko odrabiając lekcje czy szykując plecak na następny dzień, miało wszystko pod ręką. Sam plecak również może znaleźć się przy biurku, lub można przeznaczyć na niego miejsce przy wejściu do domu: tu dziecko odłoży rzeczy po powrocie ze szkoły i tu wieczorem naszykuje plecak, by następnego dnia wychodząc z domu od razu intuicyjnie go złapać. Wszystko to pomaga dziecku w wykształceniu rutyn, które wprowadzają porządek i spokój, wspomagają pamięć i skupienie. Kształtując rutyny warto wesprzeć się pomocami wizualnymi:
- oznaczenia miejsc na przedmioty, etykietki, piktogramy,
- tablice, np. magnetyczne, korkowe, pomalowanie ściany farbą tablicową,
- spisany plan dnia w widocznym miejscu,
- listy kontrolne z możliwością dodawania notatek i zaznaczania tego, co już zostało zrobione.
Projekt pokoju nie może pominąć wzmożonej potrzeba ruchu u dzieci z ADHD. Dlatego uwzględniam w nim elementy, które pomogą rozładować energię w kontrolowany sposób: ścianka wspinaczkowa, drabinka, trasy sensoryczne. Pozwala to odsunąć od dziecka pokusę wspinania się na regały i parapety, oraz rozładować napięcie i dotlenić się. To z kolei wspomaga kontrolę emocji i zwiększa koncentrację.
Punkt piąty: inne wskazówki
Projektując wnętrza dla dzieci z nadpobudliwością i deficytami uwagi pamiętam także o tym, że:
- pokój dziecka powinien być cichy, bez dźwięków odwracających jego uwagę. Dobrze umieścić go z dala od kuchni, łazienki, czy ruchliwej ulicy;
- naturalne światło poprawia nastrój i koncentrację, dlatego w miarę możliwości powinno go wpadać do pokoju jak najwięcej. Nie może jednak oślepiać – pamiętam zatem o zasłonach lub roletach, dzięki którym można kontrolować ilość i natężenie światła. Oświetlenie sztuczne powinno mieć ciepłą lub neutralną barwę (2700 – 4000 K), z możliwością ściemniania, czy nawet zmiany barwy. Dzięki temu można je dostosować do różnych potrzeb;
- kolory – unikam jaskrawych, intensywnych barw, które będą przyciągać uwagę i stymulować. Wybieram kolory stonowane, kojące, wyciszające, szczególnie kolory ziemi. Sprawdza się także turkus i lazur – kolory, które redukują stres, odprężają i wprowadzają harmonię;
- miękkie powierzchnie koją zmysły, odstresowują i mogą poprawiać koncentrację, dlatego chętnie stosuję meble i panele tapicerowane, dywany i poduszki;
- dziecko z ADHD potrzebuje własnej przestrzeni także w innych wnętrzach, np. w łazience, dlatego ważne jest wygospodarowanie miejsca wyłącznie na rzeczy potrzebne dziecku do wyszykowania się do szkoły lub do spania.
Podsumowanie
Projektując wnętrza dla dzieci z ADHD, zawsze pamiętam o tym, że dobrze zaprojektowany pokój pozytywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie dziecka i wspiera jego terapię. Dążę do tego, by zapewnić dziecku przestrzeń, która będzie wspierać jego koncentrację, nie będzie odciągać jego uwagi od aktualnego zadania. Pamiętam o tym, że dziecko pochłonięte twórczą zabawą nie myśli o powstającym bałaganie. Natomiast po skończonej zabawie bałagan je przytłacza i dziecko nie wie, jak zabrać się za sprzątanie. Dlatego zwracam także uwagę na to, by przestrzeń pomagała dziecku utrzymać porządek. I zawsze doceniam fakt, że rodzice tego wyjątkowego dziecka obdarzyli mnie zaufaniem i zaprosili do wspomagania jego rozwoju 😊
Jeśli czujesz, że samodzielne dostosowanie pokoju do potrzeb dziecka z ADHD jest zbyt trudne, to pisz śmiało – pomogę Ci!
Zapraszam do wypełnienia krótkiej 👉 ankiety
– w odpowiedzi otrzymasz ofertę dopasowaną do Twoich potrzeb.
